ساز سنتور را میتوان به جعبه ای ذوزنقه تشبیه کرد.
این جعبه از دو صفحه که یکی در رو و یکی در زیر جعبه و لبه های اطراف این صفحات تشکیل شده است
که پل هایی این صفحات را به هم متصل کرده است.
این چل ها نقش مهمی در ارتعاش صدا به عهده دارند.
ساز سنتور را با مضراب هایی از جنس چوب می نوازند .
مضراب های این ساز بسیار باریک اما محکم هستند
که در یک راس آنها گیره ای برای قرار گیری در بین انگشتان شصت و اشاره تعبیه شده
و در راس دیگر ایشان قسمتی شبیه به شعله ی شمع وجود دارد
بر روی این مضراب ها روکشی نمدی می کشند تا از طنین بیش از حد ساز جلوگیری کند.
در گذشته عده ای این ساز را بدون نمد می نواختند حتی در برخی کتب قدیمی اصلا بدانها اشاره نشده است
اما این طرز نواختن سنتور باب طبع نبوده و به دلیل طنین فراوان آن صدای مفهومی از ساز حاصل می شود.
طول تقریبی مضراب ساز سنتور شصت سانتیمتر است.
نوع معمولی و قدیمی تر این ساز دو ردیف نه تایی خرک بر روی صفحه ی خود دارد
که برای هر نت چهار سیم از آنها عبور می کنند.
نت ردیف ای این خرک ها در سمت راست قرار دارد که از لبه ی سمت راستی ساز فاصله ی کمی پیدا می کند،
و ردیف دوم در سمت چپ ساز قرار می گیرد و فاصله ی زیاد تری از لبه ی ساز دارد
جنس خرک ها از چوب است و از استحکام بسیار بالایی برخوردار هستند.
در ساز سنتور از دو رنگ سیم برخوردار است،
یکی سیم های سفید و دیگری سیم های زرد.
سیم های سفید زیر و سیم های زرد یک اکتاو از سفید ها بمتر هستند.
هر دو دسته سیم در سمت چپ ساز تثبیت شده اند
سیم های سفید از روی خرک های سمت چپ عبور کرده و از بین خرک های سمت راست می گذرند و به گوشی های خود در سطح جانبی ساز متصل می شوند
و سیم های زرد از بین خرک های سمت چپ گذر کرده از روی خرک های ردیف راست عبور می کنند و بعد از آن به گوشی ها اتصال می یابند.
سیم های سفید ساز سنتور که از روی خرک های سمت چپ گذر می کنند،
در فاصله ی بین خرک ها با لبه ی ساز که بدان ناحیه ی پشت خرک گویند یک اکتاو از قسمت جلوی خرک نیز زیر تر صدا می دهند .
این اتفاق در سمت چپ سنتور رخ نمی دهد
چرا که خرک های این قسمت فاصله ی کم تری با لبه ی ساز دارند که در بالا نیز به این نکته اشاره شد.
هر دو دسته سیم بر روی این ساز به طولی و به صورت یکی در میان به دنبال هم چیده شده اند.
یعنی به دنبال هر نت بر روی سنتور فاصله ی اکتاو آن نیز قرار می گیرد.
ترتیب کوک ساز سنتور نه خرک یا همان سنتور معمولی به شرح زیر است:
توجه داشته باشید که این نت ها در سه اکتاو قابل اجرا هستند.
زیر ترین اکتاو این ساز از نت E کرن بین خط چهار و پنج حامل با کلید G شروع می شود.
این وسعت صدای ساز سنتور نه خرک بود
اما به دلیل محدودیت های این ساز بود که با افزودن به خرک های آن توانستند فواصل کرماتیک را بر روی آن قابل اجرا نمایند.
این سنتور دارای بیست و سه خرک بزرگ و هفت خرک کوچک و مجموع سی خرک می باشد.
در این ساز دیگر نت هایک اکتاو در اکتاو های دیگر تکرار نمی شوند و کاملا با هم تفاوت دارند.
سنتور کرماتیک بم هم در ایران ساخته شد اما از آن استفاده نمی شود.
میدان صدایی این سنتور یک پنجم از سنتور کرماتیک بمتر می بوده است.
در این ساز برای هر نت سه سیم وجود داشته و نت سیم های زرد را که بمتر از سیم های سفید هستند با کلید F می نگاشتند.
نوازنده
ساز سنتور را به گونه ای در مقابل خود قرار می دهد که ضلع بلند تر ساز در
مقابلش و ضلع کوتاه تر در موازات ضلع بلند تر قرار گیرد.
وی دو مضراب ساز را در بین انگشتان شصت و اشاره ی دو دست می گیرد و به سیم ها ضربه می زند.
ساز سنتور همانند سایر ساز های جهان، ویژگی های منحصر به فردی در نوازندگی دارد.
همچنین برخی قابلیت های مشترک با سایر سازهای ایرانی را هم دارا می باشد.
از تکنیک های قابل اجرا بر روی این ساز می توان به مضراب ریز، تک ریز،
دراب، چنگانه (آرپژ)، تریل، زیر و بم نوازی همزمان و پاساژهای تند اشاره
کرد..
در ایران نخستین نمونه صوتی از ساز سنتور متعلق به محمدصادق خان نوازنده ی دوره ی قاجار است.
پس از وی صدای ساز نوازندگانی چون حسن خان، علی اکبر شاهی و حبیب سماعی به ضبط رسید .
از دیگر نوازندگان سنتور می توان به نام ابوالحسن صبا اشاره کرد
که سرشاخه جریان نوگرایی در این ساز محسوب می شود.
متأستفانه از وی هیچ نمونه صوتی در دست نیست.