تاریخچه عود

بَربَط، عود یا رود سازی زهی است که در خاورمیانه و کشورهای عربی رواج دارد
و از قدیمی‌ترین سازهای شرقی به شمار می‌رود.
واژه بربط بیش از دو دهه نیست که در بین اصحاب موسیقی ایران، به ساز عود اطلاق می‌شود.
درباره تاریخ پیدایش و خاستگاه عود، نظرات متفاوتی وجود دارد.
عده‌ای با استناد به تصاویر حجاری شده، ریشه آن را در هند و برخی دیگر بلخ را خاستگاه آن می‌دانند.
البته گسترش این ساز در میانه عصر اشکانی و سراسر عصر ساسانی در ایران،
باعث شده بسیاری آن را سازی ایرانی بدانند.

تاریخچهٔ بربط

این ساز را می‌توان آن را از اصیل‌ترین سازهای موسیقی ایران زمین به شمار آورد.
آثار باستانی میان‌رودان متعلق به هزارهٔ دوم پیش از میلاد، نگارهٔ مردی ایستاده را نشان می‌دهد
که به نواختن بربط مشغول است.

در حقیقت سومری‌های باستان نخستین مردمی هستند
که در آثار به جای مانده از آن‌ها ردپایی از این ساز در دیده می‌شود.
ساز عود در ایران پیش از اسلام به نام بربط شناخته می‌شد
و پس از سومری‌ها و در دوران هخامنشیان رواج داشته‌است.
این ساز در عهد ساسانی بیش از همه ادوار رواج داشته‌است.

آموزشگاه موسیقی

گویا در اوایل اسلام به کشورهای عربی راه یافته و جانشین سازی به نام «مزهر» شده است.
بر پایهٔ برخی از اسناد «ابن سریح ایرانی نژاد»
نخستین کسی است که در عربستان و در قرن یکم هجری عود فارسی یا بربط را نواخته
و نوازندگی آن را آموزش داده‌است.

چون سطح ساز بربط از چوب پوشیده شده ست، در زبان عربی آن را عود نامیده‌اند
(العود در زبان عربی به معنای چوب است).

بربط امروزه نقش بسیار کمتری در موسیقی ایرانی دارد.
عود عربی بر خلاف بربط ایرانی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی عربی است.
این ساز پس از اینکه به اروپا برده شد، نام لوت بر آن نهادند.
واژه لوت از نگارش کلمهٔ العود به وجود آمده و به تدریج به لوت تبدیل شده است.
ابن خلدون در قرن ۸ هجری قمری آن را به ترکه‌های چوبینی که انعطاف‌پذیر است معنی نموده.

آموزش عود

خود کلمهٔ بربط در واقع از دو کلمهٔ “بر” و بط” ساخته شده
یعنی “مانند بط” و بط به معنی مرغابی است.
در کل شکل این ساز به مرغابی تشبیه شده چون سینهٔ جلو داده و گردن کوچکی دارد.
دیدگاه دیگر این واژه را برگرفته از نام “باربد” نوازندهٔ رود در دربار خسرو پرویز می‌داند.
این واژه به صورت بربت نیز نوشته شده است

اصولاً بربط یا همان عود در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود
که اندازه متداول و معمول همان عودهای ساخت ایران است.
نمونه‌های ساخت کشورهای عربی دارای کاسه‌ای بزرگ و عودهای ترکیه کوچک و عودهای ایرانی متوسط است.