کتاب درک ودریافت موسیقی اثر پروفسور راجر کیمی ین که در نوع خود اثری متفاوت است، با این سوال مولف در پیشگفتار آغاز می شود: دلیل نگارش کتابی دیگر برای درک موسیقی چیست؟ او سپس پاسخ می دهد: تجربه ای سی ساله در دوره های درک موسیقی وتماس با دانشجویان ،ضرورت تدارک کتابی جذاب که متناسب با پسند ومعلومات دانشجویان باشد را به من نمایاند.پروفسور کیمی می گوید: مقصود من کتابی بوده است که برای مطالعه شخصی ونیز در کلاس درس مفید واقع شود.
این کتاب در یازده بخش تدوین شده است:بخش اول به مبانی و تئوری موسیقی اختصاص دارد. نویسنده در این بخش با بیانی روان وقابل فهم برای هنرجویان مبتدی،ضمن توضیح جایگاه صوت در زندگی روزمره انسان،ابعاد فیزیکی صوت را بررسی می کند ودر ادامه به شرح تئوری موسیقی می پردازد. پس از آن به ترتیب دوره های هنری قرون وسطا،رنسانس، باروک، کلاسیک، رمانیک، سده بیستم، جاز، نمایش های موزیکال و راک را مورد بررسی قرارمی دهد.این استاد موسیقی قرون وسطا را این گونه تعریف می کند:
یک هزاره از تاریخ اروپا قرون وسطا نامیده می شود. این دوران که از۴۵۰میلادی با فروپاشی امپراطوری روم آغاز شد آغازگر عصر ظلمت بود تمام اقشار جامعه، نفوذ قدرتمند کلیسای کاتولیک را احساس می کردند در این عصر راهبان در صومعه ها، آموزش را منحصر به آموزه های مذهبی ساخته و بیشتر مردم از جمله اشراف بی سواد بودند.
کلیسا همانگونه که بر نگرش واندیشه قرون وسطایی سیطره داشت بر جریان زنده موسیقی نیز حکمروایی می کرد. برجسته ترین موسیقی دانان، کشیش های خدمتگزار کلیسا بودند، پسر بچه ها در مدارس وابسته به کلیسا تعلیم موسیقی می دیدند و زنان مجاز به آواز خوانی در کلیسا نبودند،بااین سیطره کلیسا، جای شگفتی نیست که طی سده های متمادی از قرون وسطا فقط موسیقی مذهبی تصنیف شده است!
بخش عمده موسیقی قرون وسطا آوازی بود. کلیساها با نظر سابقه سازها در آئین کفرآلود (غیرمسیحی) به استفاده از ساز روی خوش نشان نمی دادند.به هر تقدیر از۱۱۰۰ میلادی به بعد ارگ به عنوان برجسته ترین ساز در کلیسا بکار گرفته شد. سرود گریگوریایی از جمله آثار بر جای مانده از قرون وسطا است که به مدت۱۰۰۰ سال موسیقی رسمی کلیسای کاتولیک رم بود.سرود گریگوریایی بیانگر کیفیتی آرام وقدسی است وبیشتر جلوه ای از معنویت کلیسا است تا فردیت انسان.
به رغم چیرگی سرود گریگوریایی،گونه های دیگر موسیقی در آن سوی کلیسا وجود داشته اند که مهم ترین آثار به جا مانده به دست نجیب زادگان فرانسوی که به نام (تروبادورها) و ( تروورها) نامیده می شوند ساخته شده است.
رخدادی مهم در فاصله سال های ۷۰۰تا ۹۰۰ میلادی شکل می گیرد. نخستین گام های حرکتی انقلابی که سرانجام موسیقی غرب را دستخوش دگرگونی ساخت، برداشته شد. راهبان در دسته همسرایان صومعه ها آغاز به افزودن خط ملودیک دیگری به سرود گریگوری کردند. در آغاز، این بخش بی آنکه نوشته شود به صورت بداهه اجرا می شد وملودی گرگوریایی را با زیر وبمی متفاوت مضاعف می کرد.حرکت این دوخط موازی با یکدیگر،نت در برابر نت وبه فاصله چهارم یا پنجم از یکدیگر بود واین شروعی برای پیدایش موسیقی پلی فونیک مستقل بااجرای همزمان است.
در ادامه دوره رنسانس ، عصر نوزایی یا تجدید حیات انسان نامیده می شود. رنسانس دوره کنجکاوی و فرد گرایی بود، چنان که لئوناردو داوینچی نقاش، پیکرتراش، معمار، موسیقیدان ودانشمند برجسته می تواند نماینده تمام عیار آن باشد!قدرت کلیسای کاتولیک در دوره رنسانس نسبت به قرون وسطی بسیار کاهش یافته بود.
در دوره رنسانس جنبش فکری غالب که اومانیسم نامیده شده است، زندگی ودستاوردهای انسان را مورد توجه قرار داده است. در ادامه کتاب مولف به همین ترتیب دوره های مختلف را بررسی کرده است و سرگذشت برجسته ترین موسیقیدانان غرب مانند یوهان سباستین باخ، گئورگ فردریش هندل، ولفگانگ امادئوس موتسارت، لودویگ وان بتهوون، شوبرت ، شومان، شوپن، مندلسون، هکتوربرلیوز را در کتاب گنجانده است.
در پایان هر بخش نمونه ای از آثار این هنرمندان نت نویسی وتجزیه و تحلیل شده است که با لوح فشرده پیوست کتاب، خواننده می تواند درک بهتری ازمباحث مطروحه داشته باشد. بخش پایانی کتاب به موسیقی غیرغربی اختصاص دارد که به ویژگی های موسیقی کشور هایی مانند: آفریقا، هند و ژاپن اشاره شده است و در آخر فهرستی از اصطلاحات فنی موسیقی جهت درک و دریافت بهتر خواننده از این دست مفاهیم ارائه شده است.
نویسنده : محمد کاریزنوی